به گزارش نیرومحرکه، اگرچه تاریخچه پروازهای بازرگانی در ایران به سالهای ۱۳۲۰ و ۱۳۳۰ خورشیدی باز میگردد اما در پنجم اسفندماه سال ۱۳۴۰ بود که برای نخستین بار یک شرکت هواپیمایی بازرگانی ملی تاسیس شد. این شرکت با نام بینالمللی IRAN AIR و عنوان هواپیمایی ملی ایران با نام اختصاری هما امکانات سایر شرکتهای خصوصی که تا پیش از آن تاریخ در ایران فعالیت میکردند را در اختیار گرفت و بدینسان تاریخ پر فراز و نشیب هما که تا امروز بیش از نیم قرن است ادامه دارد، رقم خورد.
لوگوی هما
لوگوی هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران “هما” یکی از زیباترین و اصیلترین نشانهای تجاری ایران به شمار میرود. پس از ادغام دو شرکت و تشکیل شرکت هواپیمایی ملی ایران، طراحی نشان تجاری “هما” در روزنامههای کیهان و اطلاعات به مسابقه گذاشته شد و طرح برنده تبدیل به نشان تجاری “هما” شد. این نشان (مرغ همای افسانهای) که توسط ” ادوارد زهرابیان” با الهام از سازههای سنگی پرنده اساطیری هما در تخت جمشید با سه ویژگی سر عقاب، گوش گاو و یال اسب طراحی شد.
رنگآمیزی هواپیماهای هما، توسط یک شرکت آلمانی تهیه و به گونهای که بدنه هواپیما کاملاً سفید و کلمه ایران ایر به رنگ آبی پررنگ روی قسمت جلویی هواپیما نوشته شده است و نشان هما هم به رنگ آبی پررنگ روی دم هواپیما نقش بسته و خطی با همین رنگ در بالای آن قرار دارد، انجام شد. همچنین، برند ایرانایر در سال ۱۳۹۲ در دهمین جشنواره ملی قهرمانان صنعت ایران بهعنوان یکی از ۱۰۰ برند برتر ایران شناخته شد. در گزارش سال ۲۰۱۳ آژانس خبری حملونقل هوایی، لوگوی هواپیمایی ملی ایران (هما) به دلیل جذابیت، سادگی و رسا بودن پیام، در میان ۳۰ لوگوی برتر شرکتهای هوایی، به عنوان برترین لوگوی شرکتهای هواپیمایی جهان انتخاب شد.
تاریخچه
شرکت هواپیمایی ملی ایران “هما”، با پایه گذاری و آغاز نیروی هوایی از سال ۱۳۰۱، شکل گرفت طی سالهای بعد، به دلیل نقش پررنگ نیروی هوایی درجنگ جهانی دستور تاسیس دفتر هواپیمایی صادر شد. پیرو تاسیس دفتر هوایی درتاریخ ۲۵ دی ۱۳۱۴، به نیروی هوایی ایران تغییر نام داد.
در آن سال ها نیروی هوایی فعالیت های غیرنظامی مانند همکاری با وزارت کشاورزی نیز به عهده داشت. از سال ۱۳۰۶ تا ۱۳۱۱ پروازهای بازرگانی با هواپیمایی یونکرز انجام میشد. پایه گذاری هواپیمایی ایران از سال ۱۳۱۸ تا ۱۳۲۵ با فعالیت و همکاری وزارت پست در باشگاه “هما”، محل فعلی فرودگاه مهرآباد، ادامه داشت. این باشگاه با هزینه مالیات مردم و مدیریت قوام الملک شیرازی و جمعی از چهرههای سیاسی و فرهنگی آن زمان، مانند «شوکت الملک علم»، وزیر پست و تلگراف وقت، توانست ۲۵ فروند هواپیما را از آمریکا به ارزش بیش از ۱۲۸ هزار دلار خریداری کند و باشگاه را با هدف تربیت نیروی متخصص در پرواز راه اندازی نمود. روندی که، با آغاز جنگ جهانی دوم و اشغال ایران توسط متفقین در سال ۱۳۲۰ متوقف شد.
تاسیس ایرانین ایرویز و پرشین ایرسرویز
در سال ۱۳۲۱ دو بازرگان ایرانی اقدام به راه اندازی نخستین شرکت هواپیمایی حامل پرچم ایران با نام “ایرانیان ایرویز” کردند. این شرکت در ابتدا کار خود را با پروازهای داخلی شروع و سپس دامنه فعالیتش را به مقصدهای بین المللی گسترش داد. هواپيمايي ايران «ايرانين ايرويز» در ارديبهشت ماه سال ۱۳۲۵ تأسيس گرديد و اولين پرواز خود را در مسير تهران به مشهد مقدس و پس از جنگ جهاني دوم آغاز نمود و در طول ۱۷ سال (۱۳۲۴ الی ۱۳۴۰)، به تدريج با دارا بودن تنها چند پرواز بينالمللي به مهمترين خط هوايی داخلی تبديل شد.
در سال ۱۳۳۳ دومین شرکت هواپیمایی خصوصی ایرانی با نام (پرشین ایرسرویز) در تهران تأسیس شد و عمده پروازهای آن از مبدا تهران و آبادان به مقصد پاریس، لندن، بروکسل، بیروت، بریندسی، بازل و ژنو انجام میشد. در ابتدا، «پرشين ايرويز» تنها پروازهای حمل بار به اروپا را انجام میداد. در آن دوره، شرکت ایرانیان ایرویز با خرید هواپیمای داگلاس دی سی -۷ سی از شرکت بلژیکی سابنا، خطوط هوایی جدیدی ایجاد کرد و در سال ۱۳۳۶ اقدام به خرید هواپیماهای لوکس ویکرز ویسکونت از انگلستان کرد. این شرکت در آن سال دارای ۱۰ مقصد پرواز داخلی و ۱۴ مقصد پرواز خارجی بود. وضعيت جغرافيايی کشور ايران و گسترش وسيع آن، دور بودن مراکز نسبتاً پرجمعيت از يکديگر، کمبود وسيله نقليه اعم از جاده ای و ريلی، لزوم ارتباط سريع و مطمئن سازمانهای علمي و دولتی و از همه مهمتر، نبود يک شبکه منظم با قابليتهای بالا در راستای احيای حقوق متقابل هوايی با ساير کشورها و همچنين تأمين رفاه و آسايش بيشتر مردم ايران، و… شرايطی را فراهم ساخت تا هيأت وزيران در تاريخ بيست و يکم بهمن سال ۱۳۴۰، به پيشنهاد وزير راه مبنی بر تاسيس يک شرکت هواپيمايی متعلق به ملت، به تصويب برساند.
تاسيس شرکت هواپیمایی ملی ایران
به دنبال تصویب هیات وزیران، در پنجم اسفند ۱۳۴۰ دو شرکت مذکور با یکدیگر ادغام شدند و سرلشگر علي محمد خادمي، به عنوان مدیرعامل هما منصوب شد. هدف وی، از راه اندازی این شرکت، ایجاد یک خط هوایی ملی و خدمت رسانی به ایرانیان بود. در روزها و ماههای نخست تاسیس شرکت ضمن درج آگهی در روزنامه جهت استخدام از کارکنان هواپیمایی ایران و پرسنل شاغل در دو شرکت مذکور نیز دعوت به همکاری کرد و فعالیت خود را از فروردین ماه سال ۱۳۴۱ آغاز نمود و به این ترتیب “هما” ۷۰۰ نفر را استخدام نمود. در آن زمان هما تنها سازمانی بود که از درخواست کنندگان کار پیش از استخدام، آزمایش و تست هوش به عمل میآورد. سپهبد علی محمد خادمی نظامی و مدیر ایرانی بود. او از ۱۳۴۱ تا ۱۳۵۷، به مدت ۱۷ سال مدیرعامل و رئیس هیئت مدیره شرکت هواپیمایی ملی ایران بود. در سال ۱۳۴۱ نخستین عملیات حج، تماما توسط هما انجام شد. این عملیات درسالهای قبل با همکاری هواپیمایی دیگری انجام میشد. در دهه ۱۹۷۰، “هما”، عنوان رو به رشدترین شرکت هواپیمایی جهان را به خود، اختصاص داد. در سال ۱۳۴۱ ایران ایر، سیزده هواپیمای کوچک و نزدیک به هفتصد و پنجاه پرسنل، داشت. این آمار در سال ۱۳۵۷ به سی و هفت بوئینگ و بیش از دوازده هزار و هشتصد کارمند، رسید.
رشد و توسعه هما
دلایل رشد هما بر این اساس شکل گرفت که درابتدای تاسیس، از یک شرکت مشاوره مدیریت دعوت شد که تشکیلات هما را به دقت مورد بررسی قرارداده و سازمانی متناسب با رسالت یک شرکت هواپیمایی پیشرفته ارایه دهد. گفتنی است اولین پرواز ایران ایر با هواپیمای جت در سال ۱۳۴۴، با استفاده از یک فروند بویینگ ۷۲۷ در مسیر تهران ـ بیروت انجام شد. پس از آن شرکت ایران ایر، تصمیم گرفت تمام ناوگان خود را به هواپیماهای جت تبدیل کند.
هما پروازهای خود را با بهره گیری از هواپیماهای معتبری چون: داگلاس دی سی ۳، داگلاس دی سی۶، ویکرز وایکانت و آورویورک آغاز نمود. پرواز چنین هواپیماهایی باعث شد که خط هوایی این شرکت در سال ۱۳۴۲ به عضویت کامل یاتا درآمد. انجمن یاتا (IATA) یا همان انجمن بین المللی حمل و نقل هوایی وظیفه داشت که شرکتهای هواپیمایی را با استانداردهای روز دنیا همسان کند. (استاندارد کردن مواردی مانند بلیتها، بارنامهها، هواپیماها و …) “هما” در مدت زمان کوتاه چنان اعتبار و حیثیتی پیدا کرد که بانکها تنها به امضای مدیرعامل ایران ایر و مهر شرکت بسنده کرده و وام میدادند. از اقدامات در آن زمان، در ۲۴ اسفند ۱۳۴۲، زمانی که ایران ایر، فقط ۷۸ مهماندار داشت، ۹ مهماندار برای دورههای آموزشی به آموزشگاه (اس آ اس)، به استکهلم اعزام شدند. یکی دیگر از اقدامات “هما” تخفیف۴۰% کارکنان دولت، دانشجویان و اعضای خانواده که از یک سو باعث ایجاد گشایش در امور مردمی که امکان مسافرت به خارج از کشور را نداشتند گردید و از طرف دیگر، بازارجدیدی برای “هما” بوجود آمد.
دوران طلایی هما
دهه ۵۰، دوران طلایی هما نام گرفت. طبق قراردادی که در مهرماه ۱۳۵۱، مابین شرکت هواپیمایی هما با شرکتهای اروپایی بسته شد ، ایران ایر دو فروند هواپیما « مافوق صوت کنکورد»، سفارش داد که بعدا وارد ناوگان هواپیمایی “هما” نشد. در اواخر دهه ۷۰ میلادی، هواپیمای ملی ایران ایر به عنوان روبه رشدترین، مدرن ترین و پردرآمد ترین شرکت هواپیمایی دنیا به شمار میرفت. درسال ۱۳۵۳ مدرسه عالی مهمانداری هما راهاندازی شد. و در سال بعد، تعدادی هواپیمای بوئینگ ۱۰۰-۷۳۷، بوئینگ ۲۰۰-۷۲۷، هواپیماهای گران قیمت بوئینگ ۷۴۷ از دو نوع ۱۰۰ و ۲۰۰ SP توسط ایران ایر، خریداری و وارد ناوگان گردید.
در اواسط دهه ۷۰ میلادی شرکت هما پروازهای بدون توقف بسیاری را، همه روزه به قاره اروپا انجام میداد. در این دوره، شرکت هواپیمایی ایران ایر، تنها در مسیر تهران – لندن در طول هفته، ۳۰ پرواز، انجام میداد. سپس با استفاده از بوئینگ ۷۰۷، خط هوایی تهران به فرودگاه «جان اف کندی نیویورک» را با یک توقف در فرودگاه هیترو لندن آغاز نمود، با خرید ۷۴۷ اس پی، این هواپیما با قابلیت دوربردی که داشت، در مسیر تهران – نیویورک استفاده کرد. بدین ترتیب طولانی ترین خط هوایی بدون توقف راه اندازی شد و در سال ۱۳۵۳ “هما”، پس از شرکت استرالیایی «کوانتاس»، ایمن ترین شرکت هوایی جهان لقب گرفت.
نخستین بهره بردار هواپیماهای ایرباس در خاورمیانه
در سال ۱۳۵۶ شمسی (۱۹۷۸ میلادی)، شش فروند ایرباس مدل A300 را برای به کارگیری در مسیرهای منطقهای از شرکت اروپایی ایرباس خریداری کرد و نخستین بهره بردار هواپیماهای ایرباس در خاورمیانه لقب گرفت و در پایان سال ناوگان هما، به بیش از ۳۱ مقصد در داخل و خارج از ایران، از پکن و توکیو تا نیویورک به طور روزانه پرواز میکرد و هواپیمایی ملی همچنان در حال راهاندازی خطوط هوایی جدیدی به مقاصد لسآنجلس و سیدنی بود.
پس از استعفای مدیر عامل وقت، سرلشگر نصرالله امیرفضلی، در تاریخ ۱۶ شهریور ۱۳۵۷ مدیرعامل هما شد و در آبان ۱۳۵۷ مدیریت ایشان نیز در این شرکت، به پایان رسید. سپس آقای «هوشنگ تجدد» به عنوان مدیر عامل “هما” انتخاب شد اما عمر ریاست تجدد نیز، زیاد طول نکشید و او فقط به مدت سه ماه و چند روز سرپرست هما بود. مدیر عامل بعدی هواپیمایی ملی ایران که توسط وزیر اقتصاد همراهی میشد شکیبنیا بود. وی فارغ التحصیل رشته مکانیک از هنرسرای عالی و لیسانس قضایی دانشگاه حقوق تهران بود. از حضور وی نیز، مدت طولانی نگذشته بود که مجددا آقای هوشنگ تجدد سرپرستی موقت “هما” را به عهده گرفت. در این دوره، هواپیمایی ملی ایران زیر نظر وزارت اقتصاد بود. سپس آقای «سیروس چایچیان» معاون مدیرعامل، سکان “هما” را بدست گرفت و پس از او آقای«تقی فراحی» فارغ التحصیل از آمریکا، مدیرعامل هما شد.
تغییر نام به هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران
(دوران جنگ تحمیلی) نام رسمی شرکت در سال ۱۳۶۰، به هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران “هما” تغییر یافت. در این سال “هما” ۱/۷ میلیون نفر مسافر را جابهجا کرد. هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران”هما”، در سالهای جنگ تحمیلی علی رغم فشارها و تهدیدهای موجود، خدمات خود را به بهترین نحو ممکن به انجام رساند. اقدام مغایر با تمامی اصول انسانی و حقوق بشری کشورهای غربی در تحریم فروش هواپیما و قطعات موردنیاز به یک شرکت هواپیمایی بازرگانی که تنها انتقال مسافر و بارهای تجاری را برعهده داشت، بی تردید از سوی تمام آزاد اندیشان جهان محکوم شد. اگر چه پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران با مساله تحریمهای بینالمللی به ویژه از سوی آمریکا و خروج پرسنل خارجی و متخصص خود دست به گریبان بود، اما به مدد نیروهای توانمند و متعهدش توانست با جایگزینی نیروهای بومی و آموزش نیروی جوان و تحصیل کرده، نیازهای خود را برطرف نماید و دانش تعمیرات هواپیما را که زمانی تنها در اختیار متخصصان خارجی بود، بومی سازد. در سالهای پس از پیروزی انقلاب اسلامی، تعدادی هواپیمای فوکر ۱۰۰، ایرباس و بویینگ نیز به شرکت “هما” اضافه شدند.
هما همچنین برای نخستین بار از آغاز تحریمها، موفق شد یک فروند هواپیمای باری به ناوگان خود اضافه و آن را جایگزین ناوگان فرسودهای نماید که سالها پیش از خط پروازی “هما” خارج شده و موجب کاهش سهم “هما” در بازار بینالمللی حمل و نقل بار شده بود. در این دوره اقدامات مهمی نیز در قسمت مهندسی و تعمیرات “هما” صورت گرفت. انجام افتخارآمیز و با موفقیت IL-Check در شرایطی جنگی و بسیار سخت کشور که زیر موشک باران دشمن بعثی قرار داشت) روی دو فروند هوا پیمای ایرباس A300 B2 که از اواخر نیمه نخست دهه شصت شروع شد و تا اوایل نیمه دوم همان دهه) ادامه یافته و به پایان رسید. جایگزینی تکنسینها و متخصصان خارجی با نیروهای آموزش دیده ایرانی در ادارات کل تابعه معاونت مهندسی و تعمیرات مانند مهندسی، برنامه ریزی، آشیانهها، کارگاههای اویونیک و کارگاهای مکانیک و احداث، تکمیل و بهره برداری از آشیانه ایرباس و فوکر انجام شد. -آغاز ساخت سکوی تعمیراتی (TAIL DOCK) جهت دسترسی به سکان های افقی و عمودی برای انجام تعمیرات روی هواپیمای ایرباس و مطالعات جهت انجام تعمیرات اساسی روی هواپیماهای بدنه باریک صورت گرفت. تست اتوماتیک ATE-900 قطعات کامپیوتری هواپیماهای بوئینگ وهمچنین تستر اتوماتیک ATEC – 4000 در کارگاه های اویونیک نیز راه اندازی شد. در نیمه دوم ۱۳۶۰ (دوران جنگ تحمیلی) فاز مطالعات برای احداث آشیانه اورهال آغاز شد. همچنین اقدامات دیگری نظیر: تعمیر سکان افقی هواپیمای بویینگ ۷۰۷، تعمیر و راهاندازی مجدد دستگاه تست کننده پمپهای فشار قوی (HYDRAULIC TEST BENCH) هواپیما، مستند سازی نقشه رنگ آمیزی هواپیماهای “هما” با تعاریف استانداردهایی برای اندازه و محل قرار گرفتن لوگو، پرچم، نوشتهها،علائم، آدرسها و نیز شد. در این زمان فاز مطالعاتی خرید تستر اتوماتیک ATEC-5000 برای تست و تعمیر قطعات کامپیوتری هواپیماهای فوکر شروع شد.
۳۰ سالگی هما
با آغاز دهه هفتاد و رسیدن هما به قدمت و سابقه ۳۰ ساله، جمعی از کارکنان قدیمی و با تجربه هما طبق قوانین آن دوره در کشور، ۳۰ سال سابقه کار خود را تکمیل کرده و به مرز بازنشستگی رسیدند. در اویل سال ۱۳۷۰، «مهندس سید حسن شفتى» مدیرعامل هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران “هما” گردید. در آن دوره، مدیرعامل “هما”، توانست تعداد ١٠ فروند هواپیما (دو فروند ایرباس۶٠٠-٣٠٠ ، شش فروند فوکر١٠٠ و دو فروند فوکر۵٠) نو و به طور مستقیم از کارخانههاى سازنده خریداری و وارد کشور نماید. شفتی، در آن سالها با امضای قرارداد ٣٠ فروند هواپیما با شرکت ایرباس، دو فروند آن را تحویل گرفته و (قرار بود طى چهار سال و هر سال ٧ فروند تحویل بگیرد که به دلایلى در آن دوره) ، تحویل ٢٨ فروند هواپیمای باقى مانده کنسل شد. با انعقاد قراردادی با شرکت فوکر هلند،(۶ فروند فوکر ١٠٠ و دو فوکر۵٠) مستقیماً از کارخانه به ایران فروخته شد که البته به دلایلى، اجازه فقط خرید ۶ فروند صادر شد و سپس وارد شرکت “هما” گردید.
نخستین خرید مستقیم ایران بعد از انقلاب اسلامى از کارخانههاى سازنده بود و اگر پیش از آن هواپیماى جدیدی تحویل هما شده بود، بر اساس قراردادهاى قبل از انقلاب بوده است. در اواخر ۱۳۷۰ نیزفعالیت هایی نظیر: تبدیل پنج دستگاه موتور هواپیماهای بویینگ ۷۳۷ به موتور هواپیماهای بویینگ ۷۲۷ با استفاده از توان داخلی و جلوگیری از هزینه ارزی برای تعمیر موتورهای بویینگ ۷۲۷، انجام دوره ایی چک و بازرسی Section 41 روی هواپیماهای بویینگ۷۴۷ ، طراحی و نوشتن برنامه رایانهای برای مکانیزه سازی همه اداره کل کارگاههای اویونیک توسط متخصصان، اخذ مجوز اداره استاندارد و ارائه خدمات کالیبراسیون به صنعت هوانوردی و نیز سایر صنایع کشور در آزمایشگاه کالیبرسیون و استاندارد کارگاههای اویونیک انجام گردید. بنا به پیشنهاد وزیر راه و ترابری وقت سید احمدرضا کاظمی از مهر۱۳۷۶ تا اسفند ۱۳۷۹ به مدت دو سال مدیرعامل “هما” بود. همچنین در اواخر این دهه، مدیران وقت ایران ایر، تلاشهای گستردهای جهت خرید مستقیم چند فروند از شرکت ایرباس را انجام دادند اما نهایتا با مخالفت صریح آمریکا، قرارداد ایرباس فسخ شد.
ورود نخستین ایرباس A321 به ناوگان
در اسفند ۱۳۷۹ کشاورزیان به مدت چهار سال مدیرعامل “هما” شد. در طول دوره مدیریت وی اقداماتی نظیر خرید شش فروند هواپیمای ایرباس انجام شد. در تاریخ دوم آذر ۱۳۸۴، نخستین ایرباس ۳۲۱ با رجیستر EP-IGD وارد ایران شد. این هواپیما توسط دولت وقت و برای استفاده مقامات کشور بصورت VIP پیکربندی شده بود، اما نهایتا اوایل دولت بعدی وارد ایران شد و به صورت ناوگان تشریفاتی جمهوری اسلامی ایران باقی ماند. ورود نخستين ايرباس در آن دوره را میتوان، آغاز دوراني جديد در صنعت هوايي ايران دانست. در مهر۱۳۸۷، داودکشاورزیان سکان “هما” را به سعید حسامی سپرد وی تا شهریور۱۳۸۸، به مدت چهار سال مدیرعامل “هما” بود. در این دوران اقدامات اساسی در واحد مهندسی و تعمیرات صورت گرفت. در آن دوره، اولین تعمیرات اساسی روی هواپیماهای پهن پیکر در کشور بر روی هواپیمای ایرباس EP-IBT انجام شد. نکته غرورآفرین و افتخارآمیز و شایان توجه در پروژه این دوره، اتمام Test Flight ،بود که خلبان پرواز آزمایش (کاپیتان شیرزاد) با نوشتن جمله NIL یعنی Non Item Listed مراتب صحت اورهال را تایید و هواپیما را ترخیص کرد. همچنین در طی این دهه، استمرار روند رو به رشد تاییدیه های تعمیراتی به منظور (انجام تست، تعمیرات و تعمیرات اساسی روی هواپیماها و قطعات مختلف برق و الکترونیک (اویونیک و) مکانیکال شامل اتصالات، متعلقات، سازه، سوخت، هیدرولیک، نیوماتیک، ایمنی، دکوراسیون، چرخ، ترمز، موتور و …) با توجه به پیوستن هواپیماهای جدید به ناوگان “هما”، باعث جلوگیری از خروج میلیونها دلار ارز از کشور شد. در این دهه، واحد مهندسی و تعمیران “هما” موفق به اخذ گواهینامه تولید قطعات پلاستیک مواد مرکب از سازمان هواپیمایی کشوری، اخذ مجوز و گواهینامه تعمیرات سبک و سنگین (EASA part 145) از اتحادیه اروپا شد.
انجام تعمیرات اساسی بوئینگ ۷۴۷
واحد مهندسی و تعمیرات برای اولین بار درآن زمان موفق به انجام تعمیرات اساسی روی هواپیما ۷۴۷ و ارابه فرود هواپیماهای بویینگ ۷۲۷ ، ایرباس و فوکر ۱۰۰ در داخل کشور شد. اجرای پروژه Module Change روی موتورهای بویینگ ۷۴۷ (JT9D) و موتورهای ایرباسهای،۳۰۰ ، ۳۱۰، ۶۰۰-۳۰۰ و انواع CF6 جهت پیشگیری از ارسال موتور کامل به منابع تعمیراتی خارجی، علاوه بر کاهش هزینه تعمیرات موتورها در منابع خارجی، موجب حذف هزینههای گزاف بابت اجاره هواپیمای باری برای ارسال موتور کامل به منابع تعمیرات خارجی نیز شد. آغاز تعمیرات اساسی بر روی زیباسازی کابین کلیه هواپیماها به تفکیک بدنه باریک و پهن پیکر که با تصویب مدیرعامل وقت روی کلیه هواپیماها اجرا شد. پذیرش مشتری از ایرلاینها جهت ارایه و فروش ظرفیت خدمات تعمیراتی بر روی هواپیماها، موتورها و انواع قطعات مکانیک و اویونیک که از آن جمله میتوان به پذیرش و انجام C-Check روی چند فروند هواپیمای ایرباس ماهان و یویینگ ۷۲۷ آسمان و همچنین پذیرش و انجام Module Change روی چند دستگاه موتور هواپیمای ایرباس ماهان و موتور هواپیماهای ۷۲۷ آسمان اشاره کرد. نصب و راهاندازی دستگاههای آزمایشگر هیدرولیک جدید خریداری شده از شرکت Hydrautest با همت و تلاش متخصصان مهندسی تحقیق و توسعه کارگاههای مکانیک “هما” که موجب ایجاد بضاعت و ظرفیت برای تست و تعمیر انواع قطعات هیدرولیکی رفت و برگشتی مثل جکها و گردشی مثل پمپها و جلوگیری از خروج مبالغ هنگفت ارزی شد. انجام تغییرات و اصلاح چیدمان کابین هواپیمای EP-IBL توسط متخصصین “هما” به منظور نزدیک کردن تعداد صندلیهای هماکلاس و کلاس عادی آن به هواپیمای EP-IBK با هدف قابلیت جابجایی این دو هواپیما. ناگفته نماند پیشنهاد شرکت ایرفرانس برای انجام این تغییرات هزینهایی معادل ۱۶۰۰،۰۰۰ یورو بود که در زمانهای غیرموظف در قالب اضافهکاری) با هزینه ایی معادل ۱۰،۰۰۰،۰۰۰) تومان با موفقیت این پروژه را به سرانجام رساندند.
فعال نگه داشتن هواپیماهای ایرباس ۲۰۰-۳۱۰ که علیرغم عدم تایید مهندسی موتور “هما”، به هر دلیل از کشور ترکیه خریداری شده بود موتور این هواپیماها (اولین نسل از تولید موتورهای CF6) توسط کمپانی جنرال الکتریک آمریکا بود که در ناحیه گرم، دارای ضعف و اشکالات اساسی بوده به گونهای که High Pressure Turbine این موتورها، کمتر از ۲۰۰۰ ساعت کارکرد (پس از هر بار اورهال از کار افتاده و مجددا نیازمند اورهال مجدد بود. در بهمن ۱۳۸۹، ناوگان عملياتی هواپيمايی جمهوری اسلامی ايران “هما” شامل: شانزده هواپیمای Fokker – ۱۰۰ سه هواپیمای Boeing 727 – ۲۰۰ چهارهواپیمای Airbus 300 – B2k چهارهواپیمای Airbus 300 – ۶۰۰ دو هواپیمای Airbus 310 – 300 چهار هواپیمای Boeing 747 – Sp سه هواپیمای Boeing 747 – ۲۰۰ یک هواپیمای Boeing 747 – 200-F یک هواپیمای Boeing 747 – ۱۰۰ چهارهواپیمای Airbus 300 B4 پنج هواپیمای Airbus 320 دو هواپیمای Airbus 300 B4-F دو هواپیمای Airbus 310-200 بود. مهر ۱۳۸۸، فرهاد پرورش مدیرعامل “هما” شد، این مدیریت (تا تیر ۱۳۹۶) به مدت ۸ سال ادامه داشت.
برجام و هواپیماهای جدید
در سال ۱۳۹۴، پس از اجرای توافق هسته ای، شرکت هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران “هما”، توانست در ۲۸ ژانویه، قرارداد ۱۱۸ فروند هواپیما با شرکت ایرباس امضا نماید. با آغاز اجرای برجام توسط، بخش زیادی از تحریمهای صنعت هوایی ایران لغو شد. لغو تحریمها، باعث شد سوختگیری هواپیماهای هما در بیشتر مقاصد اروپایی از سر گرفته شود و ایران ایر امکان این را داشته باشد تا با خرید هواپیماهای نو پروازهای خود را به اروپا با کیفیت بهتری انجام دهد. در این دوره، بیشتر پروازهای ایران ایر به اروپا توسط ( ایرباسهای ای ۳۲۱ و ۳۳۰) خریداری شده بعد از برجام انجام میشد .خرید هواپیما توسط “هما”، فصل جدیدی در مقوله حقوقی هوایی در کشور گشوده شد. در ۲۳ دی ۱۳۹۵، نخستین فروند هواپیمای ایرباس (A321) نو، با رجیستر EP-IFA ،خریداری شد و وارد ناوگان” هما ” گردید. این ایرباس ، نخستین هواپیمایی بود که ایرانایر پس از سالها تحریم، بر اساس توافق برجام و به صورت نو خریداری کرده بود. در تیر ماه ۱۳۹۶، فرزانه شرفبافی جایگزین فرهاد پرورش گردید و مدیریت خود را در”هما” آغاز نمود.
درزمان مدیریت وی، تعداد سیزده فروند هواپیمای ATR ، دو فروندA-330 و یک فروند A-321 به ناوگان “هما” اضافه شد. در ۱۵ اردیبهشت ۱۳۹۸، هیات وزیران با قدردانی ازخدمات فرزانه شرفبافی مدیرعامل پیشین شرکت هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران، «تورج دهقانی زنگنه» را به عنوان مدیرعامل شرکت هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران منصوب کردند. وی به مدت ۱۵ ماه مدیرعامل “هما” بود. در این دوره پروازهای «هما» به منطقه اسکاندیناوی اروپا مجددا برقرارشد و به دنبال رفع تعلیق، پروازهای هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران «هما» از سوی آژانس حمل و نقل سوئد در مسیرهای استکهلم و گوتنبرگ، برقرار شد. در شهریور ۱۳۹۸، «هما» رکورددار انجام پروازهای داخلی در فرودگاه بینالمللی مهرآباد تهران بود. همچنین در ۲۱ آبان ۱۳۹۸، هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران «هما» بیشترین پرواز داخلی را در فرودگاه مهرآباد تهران انجام داد و بیشترین تعداد پروازهای بدون تاخیر نیز متعلق به ایرانایر بود.
در تاریخ ۵ مرداد ۱۳۹۹ امیر سرتیپ خلبان علیرضا برخور مدیرعامل “هما” شد. برخور در کارنامه خود جانشینی فرماندهی نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران , جانشین معاونت عملیات نیروی هوایی ,فرماندهی پایگاه چهاردهم شکاری امام رضا (ع)، و فرماندهی پایگاه هوایی شهید بابایی دارد.ایشان با تحصیلات دکتری تخصصی بعنوان رئیس هیئت مدیره هواپیمایی ساها عضو هیئت مدیره بنیاد تعاون آجا در بخش های اقتصادی و بازرگانی دارای سوابق ارزشمند بوده است. وی در این سال شرکت هواپیمایی ایران ایر طرح بررسی خرید ۸۰ فروند جت منطقهای شرکت ژاپنی میتسوبیشی با ظرفیت (۸۰ تا ۱۰۰ مسافر) را نیز در دستور کار داد. پس ازآن «محمد محمدی بخش» رئیس سازمان هواپیمایی کشوری با حفظ سمت، موقتا به عنوان سرپرست شرکت هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران منصوب شد. درپنجم اردیبهشت ۱۴۰۱، رستم قاسمی وزیر راه و شهرسازی، طی حکمی کاپیتان شمس الدین فرزادی پور را به عنوان سرپرست هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران “هما“، منصوب کرد. کاپیتان شمس الدین فرزادی پور فرماندهی عملیات هوایی نیروی هوافضای سپاه را در کارنامه خود دارد و در این دوره نیز توسعه ناوگان هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران “هما” به عنوان یکی از اهداف اصلی قرار میگیرد. تنها در زمان اجرای برجام که تحریمها به مدت دو سال برداشته شد، هما توانست ۱۶ فروند هواپیمای نو وارد ناوگان حمل و نقل هوایی کند.
